[...]Ημείς οι Έλληνες, αγνοούμεν την Ελλάδα και τον Έλληνα, περισσότερον κάθε Κίνας, κάθε Κινέζου. Φανταζόμεθα τον εαυτό μας και τον τόπον μας, απο τα γράμματα που μας στέλλουν οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι μας αγνοούν εντελέστατα. Και εις την ιδικήν μας υ π ν ο β α τ ι κ ή ν κατάστασην και εις την ιδικήν μας παραφροσύνην, προστίθενται και αι ευρωπαϊκαί εξωφρενικαί γνώμαι και συμβουλαί και μας αποτρελλαίνουν τελειωτικώς, χαπτόμεναι όπως χάπτεται η κάθε γνώμη του κάθε Δίτεριχ ή Μίντεριχ, του οποίου του καπνίζει να μας φωτίση και μας συμβουλεύση και μας βάλει νόμον εις το σπίτι μας και μας οδηγήση εις τον δρόμον μας, σαν είμεθα εμείς στραβοί και παραλυτικοί. Όλαι μας λοιπόν αι ιδέαι, ο χωρισμός των Ιδανικών εις Αρχαϊσμόν και Κλεφτισμόν, όλη η παραφροσύνη του γλωσσικού ζητήματος, η κάθε άγνοια και η κάθε ξενομανία, η τελεία σύγχυσις και ανεμοζάλη κάθε ιδέας και κάθε πράγματος, εκεί έχει την αληθή πηγή της. [...]
[...] Κοινωνία η οποία επέταξε την φουστανέλλα προχθές και εφόρεσεν ευρωπαϊκα. Κοινωνία η οποία επέταξε συγχρόνως κάθε ιδέαν και αίσθημα ελληνικόν και ήρπασε κάθε φραγκικόν. Και όπως είναι μεν εύκολον να πετάξη κανείς εσωτερικά και εξωτερικά φορέματα αλλά δυσκολώτατον να προμηθευθή καλά ξένα και να φορέση καλά τα ξένα, έμεινε θεόγυμνος. Κάτι χειρότερον. Επήρε και εφόρεσεν ό,τι έτυχε και ευρέθη ενδεδιμένη αρλεκινικά, δηλαδή κωμικώτατα. Ευρέθη με μίαν μανίαν μίσους κατά των ιδικών της πραγμάτων και μίαν τραγικήν ξιπασιάν προτων ξένων. Ευρέθη αρπάζουσα με μονομανίαν αρχοντοχωριάτου κάθε λάμποντα ξένον τενεκέν.[...]
[...] Ο Ευρωπαϊσμός, ών απομίμησις, δεν είναι πρόοδος, αλλ’ ο π ι σ θ ο δ ρ ο μ ι κ ό τ η ς. Πρόοδος είναι η χειραφέτησις απο κάθε μίμησιν, η ελευθερώσις απο κάθε δουλείαν, η στροφή προς την φύσιν. Εκεί η αλήθεια, εκεί η ζωή, εκεί η πραγματικότης, εκεί η δ η μ ι ο υ ρ γ ί α, εκεί η π ρ ω τ ο τ υ π ί α. Ούτε ζωγράφος, ούτε γλύπτης, φιλόλογος, μουσικός, αρχιτέκτων είνει κανείς αληθινός- και μη χανώμεθα πλεόν αλληλοκοροϊδευόμενοι, σώνει ένας αιών- όταν επαναλαμβάνη μόνο ό,τι έμαθε είς τον τόπον και την σχολήν, όπου εδιδάχθη. Ζωγράφος, γλύπτης, φιλόλογος, μουσικός, αρχιτέκτων αληθινός είναι εκείνος, ο οποίος εσπούδασε μεν οπουδήποτε θέλετε, εμελέτησε όλα τα επίγεια, αν θέλετε, τόσον το καλλίτερον, αλλ’ ο οποίος, ων απο ένα τόπον, ζων είς ένα τόπον, δύναται να εκράση τον εαυτόν του, να δημιουργήση, το καλλιτέχνημα του, κατά την φύσιν του και απο την γύρω του φύσιν, συμφώνως προς την μίαν και την άλλην, δηλαδή φυσικά και ελεύθερα. Πάσα προσπάθεια μετατοπίσεως, των ασείστων αυτών αληθειών, εξαφανίζει μόνον τον προσπαθούντα τοιούτον τι, χρησιμεύει μόνον δια να αποδειχθή η δύναμισ της φύσεως των πραγμάτων, διότι και εις τους ηρωικώτατα και ειλικρινέστατα σκοτωμένους εις απομιμήσεις, ανευρίσκονται υπεισερχόμενα ασυναισθήτως όλα τα χαρακτηριστικά της φύσεως του χαθέντος δια να εκφράση φύσιν άλλην απο την ιδικήν του΄ αυτά θα αποδειχθούν στρογγυλά απο τους γύρω μας ανθρώπους και τα έργα των. Κάθε άλλη λογική είναι λογική Ναστραδίν Χότζα. Κάθε άλλη νεφελώδης θεωρία είναι δυσπεψία γνώσεων. Μελετάτε όλας τας εκδηλώσεις των λαών, αλλά να ενεργούν και ολίγον τα εγκεφαλικά σας κύτταρα, πηγαίνετε εις όλον τον κόσμον, αλλ’όχι για να γίνετε δ ο ύ λ ο ι. Μένετε άνθρωποι ελεύθεροι. Μην τρέχετε εις την Ευρώπην διψώντες δι’ Α φ έ ν τ η ν.
[...] Έλθωμεν λοιπόν εις τα Μόναχα.
Εκεί ουρανός Κ λ ε ι σ τ ό ς. Αιώνια Συννεφιά. Αιώνια Μαυρίλα. Αιώνιον Πένθος. Αιώνια ομίχλη. Αιώνια Πάχνη. Αιώνια Υγρασία.Αιώνια Μούχλα. Αιώνια Σαπίλα. Καμπουρογραμμία Γης. Ξυλογραμμία δέντρων. Και βάρος και πάχος και πύκνα αέρος. Και στούπωμα των πάντων με μπαμπάκια ομίχλης. Ο Ουρανός κλειστός. Η Γη κλειστή. Ο Αέρας κλειστός. Το σπίτι κλειστόν. Το ρούχον κλειστόν. Το Σώμα κλειστόν. Ο Ουρανός σκότος.Η Γη πένθος. Τα Φώτα λύπη. Τα Ζώα μελαγχολία. Ο Αέρας υγρά πηκτή μαυρίλα. Όλος ο ΈΞΩ ΚΌΣΜΟΣ σπρώχνει τον Ανθρωπον εις ένα καταφύγιον, εις ένα υπόγειον. Και εκεί ζη μίαν ζωήν τεχνητήν. Το Πνεύμα και αι Τέχναι είναι Επιστήμαι, είναι Μηχανήματα, εμπορεύματα, βιομηχανήματα. Κάμετε μιαν εικόνα, ένα άγαλμα, όπως και κάθε άλλη μηχανή και βίδα. Και ζη εκεί με ένα ψεύτικον Φως, μιαν ζωήν ψεύτικην. Ψεύτικον Φως, Ψεύτικον Πνεύμα. Ψεύτικαι Τέχναι. Γνωρίζει το αληθινόν Φως, το αληθινόν Πνεύμα, την αληθινήν Τέχνην απο την Ελλάδα, την Ιταλία, τα βιβλία. Ο Ευρωπαίος μιμείται την Εξωτερικήν Φύσιν με την Εσωτερικήν του Φύσιν. Και η Εσωτερική του Φύσις είναι απόροια της Εξωτερικής του Φύσεως. Είναι η τέλεια αρμονία. Είναι ομοούσιος. Είναι ένα Πράγμα. Εις κάθε Γην: φυτόν, ζώον, άνθρωπος, είναι ένα πράγμα. Και εκ του ενός αυτού Έσω και Έξω Κόσμου γεννάται η Αισθητική κάθε λαού. Εγεννήθη η αισθητική του Ευρωπαίου. Η Αισθητική του Βορείου.[...] Ένας Γερμανός, λόγου χάριν, με Σώμα υλικής συστάσεως και γραμμικής λεπτότητος Πελασγικού βάθρου, με΄στόμαχον, εις τον οποίον η μπύρα αγωνίζεται να τρίψη τα δυνατώτερα λουκάνικα και τα ξυλωδέστερα λαχανικά, με εγκέφαλον παχύν, βαρύν, πυκνόν, σκοτισμένον, ομιχλώδη, λαβυρινθώδη απο τους εσωτερικούς ατμούς των ζυμώσεων και στουμπωμένων ακομη απο τον πεπιεσμένον ατμόν εκατόν ατμοσφαιρών της ομιχλογερμανοσοφίας και ακόμη απο τους καπνούς της πίπας, μιμείται ό,τι βλέπει πάντοτε… με ένα ζευγάρι γυαλιά, συνήθως με δύο, όχι σπανίως με τρία, και εκφράζει δια της Τέχνης του ό,τι έιναι η Γη του και ό,τι είναι αυτός. Έπειτα το βλέπει, το ευρίσκει όμοιον, του αρέσει και έπειτα τρέχει, φορεί την ρόμπα του, φορεί τη σκούφια του, ανάβει την σόμπα του, κρεμιέται εις την πίπα του, μένει εκεί οκτώ μήνες και σου πετά 32 τόμους Αισθητικής, όπου όλο το Ω ρ α ί ο ν της οικουμένης εξηγείται, σχολιάζεται, διορθώνεται, κατά την ρόμπα, την πίπα, την σκούφια και την βαρβαροσαπίλα κάθε Φονπρίτς, Μπουρούμπρουμπούψ, Γκεμποργκενλιούχενχφστυξ. Τι δίαλον θέλει ο Γερμανός, ο Σουηδός, ο Παρισινός, ο Λονδρέζος να ομιλή δια πράγματα…π ο υ δ ε ν β λ έ π ε ι! Και να νομοθετεί επί πραγμάτων π ο υ δ ε ν β λ έ π ε ι.[...]
του Περικλή Γιαννόπουλου (1938)
[...] Οι Τωρινοί δεν έχουν καμμίαν αίσθησιν του χρώματος. Ψεύματα είναι όλα. Ψεύμα και το Χρώμα. Αντιγραφή ευρωπαϊκή είναι τα πάντα των πάντων.[...]Ακόμη και όταν ζωγραφίζη εκ Φύσεως αυτήν την ιδίαν Γην, βασις της είναι η Ευρωπαϊκή Αισθητική.[...] Οι Τωρινοί έχουν φάγει: ΤΡΕΛΛΟΧΟΡΤΟΝ και έχουν πιεί: ΤΡΕΛΛΟΝΕΡΟΝ. Φεύγουν απο την ΗΜΕΡΑΝ και πηγαίνουν εις την ΝΥΧΤΑ. Ζητούν απο τη Νύχτα τα έργα της Ημέρας. Ζητούν απο την ΝΥΧΤΑ τας ΤΕΧΝΑΣ…ΓΡΑΜΜΩΝ και ΧΡΩΜΑΤΩΝ…Πηγαίνουν εις το Έρεδος να ιδούν το Φως. Εις το ΠΑΡΙΣΙ…ΜΟΝΑΧΟΝ. Έλθωμεν λοιπόν εις τας Ευρώπας. Και κατ’εκλογήν! και κατα προτίμησιν! και κατ’εξοχήν! εις τας Σκοτεινάτας! τας Υγροτάτας! τας Καρβουνοειδεστάτας!τας Σαπιωτάτας! Εις αυτάς τας Γερμανίας, όπου πηγαίνουν οι μισοί Έλληνες και γίνονται μεν Σοφολογιώτατοι αλλά και αποδασκαλίζονται αλλά και απομιστριωτίζονται αλλά και αποντοτορώνονται.
Επιλογή : Ορέστεια Π.
