Σταν Λόρελ, ο έκτακτος, ο ανυπέρβλητος, ο διασκεδαστικός “Λιγνός” του περίφημου κωμικού ντουέτου, που τόσο έχουν αγαπήσει οι Έλληνες, είναι ένας θαυμάσιος τύπος, μια εξαιρετική καρδιά, ένας χρυσός, στ’ αλήθεια, άνθρωπος, αλλά… λιγνός δεν είναι!… Καλοδεμένος, στρουμπουλούτσικος (μέτριο ανάστημα) με πρόσωπο γεμάτο, με προγουλάκι αρκετό, μοιάζει μάλλον σαν έμπορος καλοθρεμμένος παρά καλλιτέχνης… σπάγκος, όπως τον βλέπομε στις τόσες δημιουργίες του.
Η πρώτη ερώτηση που του αποτείνω μόλις βρισκόμαστε στο στούντιο “Αλ Ρος” είναι η παρακάτω:
-Μα πώς τα καταφέρνετε, επιτέλους, να φαίνεσθε σαν… τσίρος στις ταινίες σας;… Δόξα σοι ο Θεός, στεκόσαστε περίφημα…
-Αυτό είναι το μυστικό μου (λέει χαμογελώντας μ’ ένα αγαθό μειδίαμα), το ντύσιμο, ο τρόπος του “γυρίσματος” και, το κυριότερο απ’ όλα, η αντίθεσή μου με τον “Χοντρό”. Γιατί ο Χάρντυ, ο σύντροφός μου, είναι, χωρίς υπερβολή, βαρέλι!…
Σ’ αυτές εκεί τις προνομιούχες γειτονιές¹ (¹ακτές του Ειρηνικού) περνάει και ο “Λιγνός” τα καλοκαίρια του. Με τη γυναίκα του και με ένα κοριτσάκι που λατρεύει, την όμορφη κορούλα του.
Με περιμένει μ’ εξαιρετική συμπάθεια, μου δείχνει το θαυμάσιο περιβόλι του, το εσωτερικό του υπέρκομψου μα και απλού σπιτιού του, τις ηλιόλουστες βεράντες του…
Ακούραστος ετοιμάζει το “κοκτέιλ” που γεύομαι σε λίγο, προσφέρει σιγαρέτα “Κάμελ” και, επιτέλους, κάθεται κοντά μου για να υποβληθεί σε… ανάκριση, φορώντας το καπέλο του, γιατί τον ενοχλεί ο ήλιος.
Μιλάει τα εγγλέζικα με γνήσια προφορά αγγλική -και όχι αμερικάνικη- και τότε αποκαλύπτεται ότι είναι “πούρος” Άγγλος και έχει γεννηθεί στο Άλβερστον της γηραιάς Αλβιόνος το 1895.
Είναι 40 χρονών στα γεμάτα!
-Τι σημασία έχει αυτό;… (λέει γελώντας το πλατύ του γέλιο). Είναι φορές που αισθάνομαι τον εαυτό μου είκοσι χρονών και άλλες εκατό!…
-Πώς άρχισε η καριέρα σας;…
-Το ‘χα στο αίμα μου, αυτή είναι η αλήθεια… Μητέρα; Ηθοποιός… Πατέρας; Συγγραφεύς και ηθοποιός. Τι θέλατε να βγει ο γιος τους;
Μιλάει με χιούμορ για όλα… Με αγαθότητα. Με μια φρεσκάδα που σ’ αιχμαλωτίζει.
Καμιά από τις γνώριμες γκριμάτσες! Τις τυπικές, τις χαρακτηριστικές, διαβολικά αστείες του γκριμάτσες. Μόνο όταν γελάει και πτυχώνονται τα μάγουλα, θυμίζει τον… παραπονιάρικο “Λιγνό” που αγαπούμε. Μιλώ γι’ αυτούς τους περίφημους μορφασμούς του.
-Μα ξέρω κι άλλους! μου απαντάει με παιδική χαρά. Να… είμαι και λιγάκι μίμος… Προσοχή! Ιδού η Βασίλισσα Βικτωρία…
Παίρνει ένα “γραιήστικο” ύφος, σουφρώνει τεχνικά τα χείλη του και βλέπω εμπρός μου την αλησμόνητη βασιλομήτορα του θρόνου της Αγγλίας!…
-Να και ο Χίτλερ!
Νέος συνδυασμός από γκριμάτσες και ο “Λιγνός” γίνεται… Φύρερ μεγαλοπρεπής.
Σκορπάει μια ατμόσφαιρα περίφημη. Σε ξεμουδιάζει! Αισθάνεσαι σαν να ‘σαι φίλος του από καιρό. Και είναι πρώτης τάξεως συνομιλητής.
-Στα νιάτα μου ήμουν τρομερό παιδί. Είχα διαζύγιο με το σχολείο. Σπίτι, σπίτι με όλη του τη σημασία, τώρα γνωρίζω μόνο. Ακολουθούσα διαρκώς θιάσους με τον πατέρα και τη μάνα μου και ζούσα σε… μπαούλα μέσα, σε καμαρίνια, σε σταθμούς σιδηροδρόμου και βαγόνια, σε καράβια, σε θέατρα και λίγο σε ξενοδοχεία! Επτά χρονών μ’ έβγαλαν στη σκηνή. Έπαιξα το ρολάκι ενός μικρού παιδιού στα “Φώτα του Λονδίνου”.
-Και η εξέλιξή σας;
-Τα βάσανά μου τα προσωπικά αρχίζουν από τα 15 χρόνια μου. Βγήκα στην παντομίμα σε ένα θέατρο αγγλικό. Έπαιξα κωμωδίες μουσικές και βωντεβίλ, ήμουν τραγουδιστής και χορευτής. Στο τέλος τέλος έκανα και τον… παλιάτσο!…
Ρουφάει απνευστί το γευστικό κοκτέιλ του, γεμίζει πάλι τα ποτήρια και, πάντα εύθυμος, προσθέτει:
-Έμπλεξα αργότερα σ’ έναν περιοδεύοντα… μυστηριώδη θίασο που μέλος του ήταν και ο Τσάρλι Τσάπλιν!… Μαζί εφάγαμε ψωμί και αλάτι… Μαζί τραβήξαμε δόξες και πείνες… Χειροκροτήματα και πρόγκες!… Στα 1910 ο μυστηριώδης θίασος κατέπλευσε στην Αμερική. Μαζί ο Τσάπλιν και ο υποφαινόμενος. Τέσσερα χρόνια -κακόμοιρα Εγγλεζάκια- οργώσαμε ολόκληρη την Αμερική. Γυρίσαμε την κάθε Πολιτεία, απ’ τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό. Στα 1917 τους το ‘σκασα… Μια πρόταση από το στούντιο “Γιουνιβέρσαλ” με τράβηξε να βγω στον κινηματογράφο. Σαν είδα την ταινία, σιχάθηκα τον εαυτό μου… Και ξαναγύρισα στο θέατρο. Μα λίγο-λίγο, με ξαναπήρε πάλι η οθόνη. Ήρθα στο στούντιο “Αλ Ρος”. Και από τότε είμαι πιστός και ριζωμένος!…
-Και η συνεργασία σας με τον “Χοντρό”;
- Αρχίζει από τα 1927. Τότε γυρίστηκε η πρώτη μας ταινία. Επιτυχία αφάνταστη. Θρίαμβος από τους λίγους. Αυτό μας ένωσε με άρρηκτα δεσμά.
-Άκουσα ότι σεις σκηνοθετείτε τις ταινίες σας. Είναι αλήθεια αυτό;
-Απ’ όλα κάνω! Γράφω σενάρια, διευθύνω εγώ το γύρισμα και παίζω ταυτοχρόνως. Άμα έχεις τη συνολική ευθύνη, είσαι και πιο πολύ ανοιχτομάτης…
-Έχετε δημιουργήσει έναν τύπο, που τον θαυμάζει όλος ο κόσμος…
-Αυτός με εδημιούργησε! Ο τύπος επεβλήθη εις τον Λόρελ. Νομίζετε πως είναι εύκολο να παίξω άλλους ρόλους; Αυτός ο… χάχας, ανόητος και έξυπνος μαζί, ο γκαφατζής, ο αισθηματικός μα και παραπονιάρης, μπήκε μες στο πετσί μου. Μόλις σταθώ μπροστά στη μηχανή για να “γυρίσω” γίνομαι ο “Λιγνός”. Τελείωσε! Χωρίς καμιά προσπάθεια… Χωρίς κανένα κόπο!
Ρωτώ αν είναι παντρεμένος. (Δεν το είχα μάθει ακόμη).
Σηκώνει το ποτήρι του και εύθυμα απαντά:
-Γιες! Για! Ουί! Σι!… Ελληνικά πώς λέγεται το “γιες”;
-”Ναι”!
-Και “ναι” λοιπόν… Είμαι σ’ όλες τις γλώσσες παντρεμένος.
-Τόσο ευτυχής;
-Πανευτυχής! Γιατί μ’ αρέσει η ήσυχη, οικογενειακή ζωή και γιατί βρήκα επιτέλους ένα σπίτι!
-Και οι ώρες πώς περνούν;
-Ω! έχω ποικιλία διασκεδάσεων. Μετράτε: Παίζω τένις και κολυμπώ όσο μπορώ. Είμαι λιγάκι… φάλαινα αλλά δεν έχει σημασία. Διαβάζω αγγλικά βιβλία και αγαπώ τις αγγλικές ταινίες. Είμαι ψαράς μανιακός… Ανήκω στο “Τούνας Κλαμπ”. Σηκώνω τα παντελονάκια μου, φοράω μια λεπτή φανέλα και μια τεράστια ψάθα στο κεφάλι και κάθομαι μερόνυχτα στο ψάρεμα… Έπειτα με τρελαίνει η κηπουρική. Κοιτάξτε όλα αυτά…
Και δείχνει το θαυμάσιο περιβάλλον του.
-Είναι δουλειές δικές μου. Σκαλίζω, φυτεύω, ποτίζω, βρίσκω πρωτότυπα λουλούδια, τι νομίζετε;
-Μα σεις είσθε μεγάλος θησαυρός! Πού να τα ξέρουν όλα αυτά οι θαυμαστές σας…
-Θα τους τα πείτε εσείς… Και θα τους πείτε ακόμα πως ξέρω και ελληνικά… Ακούστε…
Και σε σπασμένη προφορά, αστεία μα θελκτική, μου λέει:
-Δαρέιο και Παρυσάτιδος γίγνονταϊ παΐδες δύο!
-Μα πού τα μάθατε όλα αυτά;
-Σχολέϊον!… προσθέτει ζωηρός και σπάει σ’ ένα γέλιο ατέλειωτο, πλατύ, γεμάτο από ζωή και ευθυμία.
Βραδιάζει… Μουχρώνει ο ορίζοντας… Καθίσαμε πολύ… του σφίγγω μ’ εξαιρετική συμπάθεια το χέρι και τον συγχαίρω για το… γέλιο του.
-Στις ταινίες δεν γελάτε έτσι…
-Στις ταινίες γελάω ψεύτικα… Κρατιέμαι… Είμαι ο “Λιγνός” εκεί. Μα στη ζωή μου γελάω φυσικά. Το χαίρομαι το γέλιο μου!
Με οδηγεί ως την πόρτα, με χαιρετάει με αγάπη και μου υπόσχεται να μην ξεχάσει την τόσο ευχάριστη, όπως λέει, συνάντησή μας. Εγώ δεν το υπόσχομαι!… Μα τώρα που την γράφω αισθάνομαι πως δύσκολα πολύ θα λησμονήσω στη ζωή μου αυτόν τον τόσο τέλειο άνθρωπο, τον τόσο ευγενικό. Αυτόν τον φίνο καλλιτέχνη, που αν άλλοτε τον θαύμαζα μονάχα, τώρα τον αγαπώ και τον τιμώ μ’ όλη μου την καρδιά…
Με περιμένει μ’ εξαιρετική συμπάθεια, μου δείχνει το θαυμάσιο περιβόλι του, το εσωτερικό του υπέρκομψου μα και απλού σπιτιού του, τις ηλιόλουστες βεράντες του…
Ακούραστος ετοιμάζει το “κοκτέιλ” που γεύομαι σε λίγο, προσφέρει σιγαρέτα “Κάμελ” και, επιτέλους, κάθεται κοντά μου για να υποβληθεί σε… ανάκριση, φορώντας το καπέλο του, γιατί τον ενοχλεί ο ήλιος.
Μιλάει τα εγγλέζικα με γνήσια προφορά αγγλική -και όχι αμερικάνικη- και τότε αποκαλύπτεται ότι είναι “πούρος” Άγγλος και έχει γεννηθεί στο Άλβερστον της γηραιάς Αλβιόνος το 1895.
Είναι 40 χρονών στα γεμάτα!
-Τι σημασία έχει αυτό;… (λέει γελώντας το πλατύ του γέλιο). Είναι φορές που αισθάνομαι τον εαυτό μου είκοσι χρονών και άλλες εκατό!…
-Πώς άρχισε η καριέρα σας;…
-Το ‘χα στο αίμα μου, αυτή είναι η αλήθεια… Μητέρα; Ηθοποιός… Πατέρας; Συγγραφεύς και ηθοποιός. Τι θέλατε να βγει ο γιος τους;
Μιλάει με χιούμορ για όλα… Με αγαθότητα. Με μια φρεσκάδα που σ’ αιχμαλωτίζει.
Καμιά από τις γνώριμες γκριμάτσες! Τις τυπικές, τις χαρακτηριστικές, διαβολικά αστείες του γκριμάτσες. Μόνο όταν γελάει και πτυχώνονται τα μάγουλα, θυμίζει τον… παραπονιάρικο “Λιγνό” που αγαπούμε. Μιλώ γι’ αυτούς τους περίφημους μορφασμούς του.
-Μα ξέρω κι άλλους! μου απαντάει με παιδική χαρά. Να… είμαι και λιγάκι μίμος… Προσοχή! Ιδού η Βασίλισσα Βικτωρία…
Παίρνει ένα “γραιήστικο” ύφος, σουφρώνει τεχνικά τα χείλη του και βλέπω εμπρός μου την αλησμόνητη βασιλομήτορα του θρόνου της Αγγλίας!…
-Να και ο Χίτλερ!
Νέος συνδυασμός από γκριμάτσες και ο “Λιγνός” γίνεται… Φύρερ μεγαλοπρεπής.
Σκορπάει μια ατμόσφαιρα περίφημη. Σε ξεμουδιάζει! Αισθάνεσαι σαν να ‘σαι φίλος του από καιρό. Και είναι πρώτης τάξεως συνομιλητής.
-Στα νιάτα μου ήμουν τρομερό παιδί. Είχα διαζύγιο με το σχολείο. Σπίτι, σπίτι με όλη του τη σημασία, τώρα γνωρίζω μόνο. Ακολουθούσα διαρκώς θιάσους με τον πατέρα και τη μάνα μου και ζούσα σε… μπαούλα μέσα, σε καμαρίνια, σε σταθμούς σιδηροδρόμου και βαγόνια, σε καράβια, σε θέατρα και λίγο σε ξενοδοχεία! Επτά χρονών μ’ έβγαλαν στη σκηνή. Έπαιξα το ρολάκι ενός μικρού παιδιού στα “Φώτα του Λονδίνου”.
-Και η εξέλιξή σας;
-Τα βάσανά μου τα προσωπικά αρχίζουν από τα 15 χρόνια μου. Βγήκα στην παντομίμα σε ένα θέατρο αγγλικό. Έπαιξα κωμωδίες μουσικές και βωντεβίλ, ήμουν τραγουδιστής και χορευτής. Στο τέλος τέλος έκανα και τον… παλιάτσο!…
Ρουφάει απνευστί το γευστικό κοκτέιλ του, γεμίζει πάλι τα ποτήρια και, πάντα εύθυμος, προσθέτει:
-Έμπλεξα αργότερα σ’ έναν περιοδεύοντα… μυστηριώδη θίασο που μέλος του ήταν και ο Τσάρλι Τσάπλιν!… Μαζί εφάγαμε ψωμί και αλάτι… Μαζί τραβήξαμε δόξες και πείνες… Χειροκροτήματα και πρόγκες!… Στα 1910 ο μυστηριώδης θίασος κατέπλευσε στην Αμερική. Μαζί ο Τσάπλιν και ο υποφαινόμενος. Τέσσερα χρόνια -κακόμοιρα Εγγλεζάκια- οργώσαμε ολόκληρη την Αμερική. Γυρίσαμε την κάθε Πολιτεία, απ’ τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό. Στα 1917 τους το ‘σκασα… Μια πρόταση από το στούντιο “Γιουνιβέρσαλ” με τράβηξε να βγω στον κινηματογράφο. Σαν είδα την ταινία, σιχάθηκα τον εαυτό μου… Και ξαναγύρισα στο θέατρο. Μα λίγο-λίγο, με ξαναπήρε πάλι η οθόνη. Ήρθα στο στούντιο “Αλ Ρος”. Και από τότε είμαι πιστός και ριζωμένος!…
-Και η συνεργασία σας με τον “Χοντρό”;
- Αρχίζει από τα 1927. Τότε γυρίστηκε η πρώτη μας ταινία. Επιτυχία αφάνταστη. Θρίαμβος από τους λίγους. Αυτό μας ένωσε με άρρηκτα δεσμά.
-Άκουσα ότι σεις σκηνοθετείτε τις ταινίες σας. Είναι αλήθεια αυτό;
-Απ’ όλα κάνω! Γράφω σενάρια, διευθύνω εγώ το γύρισμα και παίζω ταυτοχρόνως. Άμα έχεις τη συνολική ευθύνη, είσαι και πιο πολύ ανοιχτομάτης…
-Έχετε δημιουργήσει έναν τύπο, που τον θαυμάζει όλος ο κόσμος…
-Αυτός με εδημιούργησε! Ο τύπος επεβλήθη εις τον Λόρελ. Νομίζετε πως είναι εύκολο να παίξω άλλους ρόλους; Αυτός ο… χάχας, ανόητος και έξυπνος μαζί, ο γκαφατζής, ο αισθηματικός μα και παραπονιάρης, μπήκε μες στο πετσί μου. Μόλις σταθώ μπροστά στη μηχανή για να “γυρίσω” γίνομαι ο “Λιγνός”. Τελείωσε! Χωρίς καμιά προσπάθεια… Χωρίς κανένα κόπο!
Ρωτώ αν είναι παντρεμένος. (Δεν το είχα μάθει ακόμη).
Σηκώνει το ποτήρι του και εύθυμα απαντά:
-Γιες! Για! Ουί! Σι!… Ελληνικά πώς λέγεται το “γιες”;
-”Ναι”!
-Και “ναι” λοιπόν… Είμαι σ’ όλες τις γλώσσες παντρεμένος.
-Τόσο ευτυχής;
-Πανευτυχής! Γιατί μ’ αρέσει η ήσυχη, οικογενειακή ζωή και γιατί βρήκα επιτέλους ένα σπίτι!
-Και οι ώρες πώς περνούν;
-Ω! έχω ποικιλία διασκεδάσεων. Μετράτε: Παίζω τένις και κολυμπώ όσο μπορώ. Είμαι λιγάκι… φάλαινα αλλά δεν έχει σημασία. Διαβάζω αγγλικά βιβλία και αγαπώ τις αγγλικές ταινίες. Είμαι ψαράς μανιακός… Ανήκω στο “Τούνας Κλαμπ”. Σηκώνω τα παντελονάκια μου, φοράω μια λεπτή φανέλα και μια τεράστια ψάθα στο κεφάλι και κάθομαι μερόνυχτα στο ψάρεμα… Έπειτα με τρελαίνει η κηπουρική. Κοιτάξτε όλα αυτά…
Και δείχνει το θαυμάσιο περιβάλλον του.
-Είναι δουλειές δικές μου. Σκαλίζω, φυτεύω, ποτίζω, βρίσκω πρωτότυπα λουλούδια, τι νομίζετε;
-Μα σεις είσθε μεγάλος θησαυρός! Πού να τα ξέρουν όλα αυτά οι θαυμαστές σας…
-Θα τους τα πείτε εσείς… Και θα τους πείτε ακόμα πως ξέρω και ελληνικά… Ακούστε…
Και σε σπασμένη προφορά, αστεία μα θελκτική, μου λέει:
-Δαρέιο και Παρυσάτιδος γίγνονταϊ παΐδες δύο!
-Μα πού τα μάθατε όλα αυτά;
-Σχολέϊον!… προσθέτει ζωηρός και σπάει σ’ ένα γέλιο ατέλειωτο, πλατύ, γεμάτο από ζωή και ευθυμία.
Βραδιάζει… Μουχρώνει ο ορίζοντας… Καθίσαμε πολύ… του σφίγγω μ’ εξαιρετική συμπάθεια το χέρι και τον συγχαίρω για το… γέλιο του.
-Στις ταινίες δεν γελάτε έτσι…
-Στις ταινίες γελάω ψεύτικα… Κρατιέμαι… Είμαι ο “Λιγνός” εκεί. Μα στη ζωή μου γελάω φυσικά. Το χαίρομαι το γέλιο μου!
Με οδηγεί ως την πόρτα, με χαιρετάει με αγάπη και μου υπόσχεται να μην ξεχάσει την τόσο ευχάριστη, όπως λέει, συνάντησή μας. Εγώ δεν το υπόσχομαι!… Μα τώρα που την γράφω αισθάνομαι πως δύσκολα πολύ θα λησμονήσω στη ζωή μου αυτόν τον τόσο τέλειο άνθρωπο, τον τόσο ευγενικό. Αυτόν τον φίνο καλλιτέχνη, που αν άλλοτε τον θαύμαζα μονάχα, τώρα τον αγαπώ και τον τιμώ μ’ όλη μου την καρδιά…
Χόλλυγουντ, 1935
Από το βιβλίο του Αλέκου Λιδωρίκη “ΜΙΛΗΣΑ ΜΕ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΑΣ”
Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ
Από το βιβλίο του Αλέκου Λιδωρίκη “ΜΙΛΗΣΑ ΜΕ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΑΣ”
Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ
